از ماست که بر ماست

تصمیمم این بود که درباره دلایل دروغ گویی کسی مثل احمدی نژاد بنویسم. ایده‌های مختلفی داشتم، ریشه یابی دلایل دروغ‌ گویی، ارتباط موضوع با ایمان و ... اما بعد نظرم عوض شد. تصمیم گرفتم با رویکردی دیگر نظرم را در این خصوص بنویسم.

دروغ!

احمدی نژاد مستقیم در چشم خبرنگار آمریکایی نگاه کرد و حکم سنگساری که صادر شده است را از بیخ و بن منکر شد.

به نظر من دروغ، گونه‌های مختلف دارد، اما این شکل دروغ‌ گویی دربرابر دوربین‌ها آن هم در کشور آمریکا و به خصوص در موضوعی که به هر دلیل مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته است، انسان را به واقع متحیر می‌کند. احمدی نژاد البته توانست کریستین امانپور را که امواج تعجب و تحیر از همه وجود او ساطع می‌شد ساکت کند، اما همزمان در سطح افکار عمومی بیشتر از قبل بر دروغگویی خود مهر تایید زد.

خدایی که بزرگ است

بیرون از کلاس بودم، وقتی وارد کلاس شدم دیدم جدالی کلامی بین کسانی رخ داده است که تقریبا هیچ از زبان یکدیگر نمی‌دانند. یک طرف ماجرا فارسی زبان، طرف دیگر ازبک. چهار دختر افغان در اینطرف، و مرد ازبک در آن طرف. مهسا فکر می‌کرد اگر شمرده شمرده فارسی حرف بزند، شاهد منظور او را متوجه می‌شود. مهسا می گفت: آقا ... موسی ... به دین خود ... عیسی ... به دین خود. شاهد با زبان بدن حالیش می‌کرد که موسی ... نه ... عیسی ... نه ... قرآن ... موسی علیه السلام ... عیسی علیه السلام ... ظاهرا مشکل شاهد با حجاب دختران افغان بوده است و این که زیاد شوخی می‌کنند و می‌خندند. گفته بوده که این حرام است. گفته بوده که شما بهشت نمی‌روید. حجاب دختران افغان چیزی بین حجاب کامل تا نسبتا کامل است و شوخی کردنشان در حدی که برای این سن کاملا معمولی است. «شاهد» طرفدار طالبان است. مهسا وقتی این را شنید جوابی خلاقانه داد، پر از احساس. به نظرم به دلیل فشاری که طالبان بر آن‌ها آورده است.

ماریان

زنی سیه چرده، با لباس‌های رنگارنگ آفریقایی که به روانی انگلیسی صحبت می‌کند؛ این‌ها اولین اطلاعاتی بود که از برخورد‌های اولیه از این همکلاسیم به من رسید، اما به مرور متوجه شدم که ماریان، انسانی به واقع متفاوت است.

آینده طالبان مذهبی در ایران

امروز وسط کلاس زبان، نگاهی به اینترنت و اخبار انداختم. خبر اعمال تحریم کره جنوبی بر علیه ایران، حالتی از شعف را در درونم ایجاد کرد. کیونگ می، همکلاسی اهل کره جنوبی‌ کنارم نشسته بود. او هم متوجه این حالت من شد. البته که کسی از فشار وارد شدن به مردم مشعوف نمی‌شود، اما محقق شدن کلام ایلیاست که من را مشعوف می‌سازد، کلامی که به شکل نسبتا ممتد در نقطه توجه من قرار دارد و بر اساس همان کلام است که می‌خواهم نظر شخصی خود را درباره آینده آن جریان خشک  و مقدس نمای موجود در ایران بیان کنم.

رنگ رخساره خبر می‌دهد از سر درون

دنبال شدن لایحه حمایت از خانواده و به خصوص موضوع چند همسری و ازدواج موقت، به گونه‌ای دیگر مفهوم همان چیزی است که اخبارش از زندان‌ها به گوش می‌رسد.

در روایت‌های متعددی که زندانیان آزاد شده از زندان‌ها از رفتار بازجویان گزارش می‌کنند چند محوریت مشترک وجود دارد که یکی از آن‌ها استفاده از الفاظ رکیک جنسی، ایراد اتهامت کثیف در این خصوص به افراد و البته گاه، اقدام (آزار جنسی زندانی) می‌باشد. گفته شده که رفتار بازجویان به گونه‌ای است که گویی از استفاده از این نوع دیالوگ لذت نیز می‌برند.

یک روز تراژیک

یکی دو روزی بود که زیاد می‌دیدمش. انگار کسی که یک ایرانی دیده باشد و بخواهد سر صحبت را باز کند زیاد دور و برم می‌چرخید. پنجاه و چند ساله می‌نمود. یک زن افغان، با پسری بلند قد که فارسی را کاملا با لهجه ایرانی صحبت می‌کند. پسر از خردسالی در ایران بوده است.

مادر از ایران می گوید، از جفایی که به خصوص دولتی‌ها بر او روا داشته‌اند. این داستانی مشترک در بین افغان‌های این‌جاست. اول تصورشان این است که ما ناراحت می‌شویم، اما وقتی می‌بینند تعصبی بر این موضوع نداریم کم کم سفره دلشان باز می‌شود.

وحدت بر روی گسل‌ها

پریشب در دامغان زلزله آمد. مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران هنوز صبح نشده اعلام کرد که این زلزله «هیچ» تاثیری بر روی گسل‌های تهران نداشته است!

از همین پیام کوتاه و به نظر من فریبکارانه می‌توان عمق نگرانی مسئولان از آن چیزی که سال‌ها به آن بی‌توجه بوده‌اند را دریافت. هر لحظه احتمال زلزله تهران وجود دارد و حضرات می‌خواهند به زور تبلیغ، زلزله را در اذهان عمومی به تاخیر بیاندازند و از این طریق وحدت اجتماعی را حفظ کنند.

سیل در پاکستان

باران را عموما به عنوان مظهر رحمت می‌شناسیم. اما بخش زیادی از پاکستان این روز‌ها گرفتار سیلی بی سابقه است، سیلی که با باران شروع شده است.

حین اتفاق و بعد از آن، معمولا متخصصان هر حوزه به بررسی علل و چرایی وقوع چنین وقایعی می‌پردازند.

برخی موضوع را از زاویه زیست محیطی تحلیل می‌کنند. از نگاه اینان تخریب جنگل‌ها، سد سازی‌های غیر کارشناسی و مسائل مشابه علت وقوع این گونه وقایع است. در این طیف برخی موضوع را جهانی می‌بینند، به این معنا که نه تنها در کشور پاکستان و یا کشور‌های اطراف، بلکه حتی آلودگی محیط زیست در قاره‌های دیگر نیز به صورت برآیندی منجر به وقوع چنین وقایعی خواهد شد.

غازهایی که آمده‌اند

زمانی که شمال بودم، سرد شدن هوا را به یک دلیل خاص دوست داشتم: آمدن پرنده‌های مهاجر.

هوا که سرد می‌شود، پرندگان می‌آیند. غازها و قو‌ها (احتمالا) به دلیل مقاومت بیشترشان نسبت به دما، جزو آخرین گروه‌های پرندگان مهاجر بودند که به سلکه می‌آمدند.

چگونه قرآن بخوانیم، قسمت پنجم و پایانی

قرآن و ابعاد دیگر آن

به شب‌های قدر نزدیک می‌شویم. هر چند زمان نزول و چگونگی آن اهمیت بالایی دارد، اما به نظرم ما مقداری ماهیت و معنای نزول را فدای ابعاد دیگر آن کرده‌ایم.

می‌توان وارد پیچیدگی‌های فلسفی نزول شد، می‌توان در چم و خم درک لغوی معنای آسمان‌های هفت گانه و کیفیت هرکدام و حالت قرآن در هرکدام از این مراحل صحبت کرد و صحبت کرد، اما اگر در آگاهی من و شما نباشد و یا باشد اما این صحبت‌ها از میزان خود خارج شود، گمان نکنم نتیجه‌ای در خور از آن حاصل شود.

چگونه قرآن بخوانیم، قسمت چهارم

قرآن و کتب مقدس ادیان ابراهیمی

با همان شدتی که مبلغان ظاهری اسلام، بقیه ادیان را رد می‌کنند و انحراف می‌دانند، به همان شدت هم مبلغان مسیحیت اسلام را انحراف و دروغ می‌دانند. مبلغان اسلام وجود ادیانی به نام یهود و مسیحیت را ناچارند به رسمیت بشناسند چون در قرآن از آن‌ها اسم برده شده است اما مبلغان مسیحیت از بیخ و بن اسلام را منکر می‌شوند چون در انجیل چیزی درباره آن گفته نشده است!

چگونه قرآن بخوانیم، قسمت سوم

قرآن، ترجمه‌ها و تفاسیر

 مترجمین و مفسرین قرآن هر کدام به نوبه خود برای کارشان زحمات زیادی کشیده‌اند و خود شخصا بسیار مدیون آن‌ها هستم. اشکالی که در این نوشته درباره آن صحبت می‌کنم نه متوجه مترجمان و مفسران، که متوجه من و شماست، اگر به جای تمرکز بر خود قرآن بر ترجمه‌ها و تفاسیر متمرکز شویم، اگر به جای آن که خود قرآن ما را حرکت دهد، بگذاریم ترجمه‌ها و تفاسیرش ما را به حرکت در آورند.

مختصر بگویم، به نظر من قرآن نه ترجمه پذیر است و نه تفسیر پذیر، به این مفهوم که کسی ترجمه و یا تفسیر را بخواند و از خود قرآن بی‌نیاز شود.

چگونه قرآن بخوانیم، قسمت دوم

زبان قرآن

منظورم از زبان قرآن، زبان عربی نیست هرچند زبان عربی بخش مهمی از آن است.

فهمیدن کنه منظور و عمق احساس انسان‌هایی با زبانی غیر از زبان ما زمانی میسر است که «با فضای زندگی آن‌ها ارتباط برقرار کنیم». در اینصورت است که با گویش آن‌ها هم بهتر ارتباط برقرار می‌کنیم و اگر چیزی به ما بگویند «عمیق‌تر» آن را می‌فهمیم.

چگونه قرآن بخوانیم، قسمت اول

هزار و چهار صد سال پیش ... به نظرم این اولین اشتباه ما در خواندن قرآن است.

در دنیای مدرن، عصر اینترنت و اکتشاف فضا، دنیای نانوتکنولوژی و ... خود را پیشرفته و انسان‌های هزار وچهارصد سال پیش را بدوی و ابتدایی فرض می‌کنیم. البته که در مقیاس ظاهری پیش فرض صحیحی است اما در مقیاس ایمان و کفر، دقیقا در همان شرایط هستیم.

این (بدوی نبودن) یکی از پیش فرض‌های نهادینه شده در درون ماست که رهایی از آن هم گمان نکنم چندان ساده باشد.

چگونه قرآن بخوانیم، مقدمه

دریافت ایمیلی تهاجمی، در ایراد انواع و اقسام اتهامات به ایلیا، انگیزه‌ای شد تا در ماه نزول قرآن، درباره قرآن بنویسم.

اما فرد مهاجم، کسی است که بسیاری از ما ایرانیان او را می‌شناسیم، به لطف حضور ممتد در رسانه، جایی که او به عنوان فردی مهربان و منعطف شناخته می‌شود. اما به دور از دوربین‌های تلویزیونی و میکروفون‌های رادیویی، ایمیل این شخص خواندنی است، گویی اژدهایی است که از دهانش شراره‌های آتش بیرون می‌زند و از آن جالب‌تر این که به این شیوه قصد هدایت انسان‌ها نیز دارد!

اورایا

تجربه قبلی در دیدن قوها ما را اینبار به دریاچه‌ای جدید کشاند. دریاچه‌ای زیبا در دل جنگل. برای ما که زندگی در یکی از شلوغ‌ترین و احتمالا پر سر و صدا‌ترین کشور‌های جهان، یعنی هند، را تجربه کرده‌ایم، این دریاچه‌ها بیش از حد آرام و بی صداست. سوئد کشور دریاچه‌هاست. شنیده‌ام که حدود صد هزار دریاچه در این کشور قرار دارد، که به نظرم بیراه نگفته‌اند.

اتحاد ناراستین

حتی اگر همه اتفاقات پس از انتخابات را کنار بگذاریم، سخنان سردار مشفق به تنهایی برای افشای ماهیت ساختار روی کار آمدن احمدی نژاد کفایت می‌کند. به یاد داریم که در دوران انتخابات، طیفی که خود را اصولگرا می‌دانند عملا ناچار شدند که پشت سر احمدی نژاد قرار بگیرند.

اعترافات سردار مشفق!

سخنان سردار مشفق هم که این روزها به دلیل شکایت هفت تن از اصلاح طلبان مطرح گردیده است هم از آن دست موارد است که به عکس خودش تبدیل شده است. ظاهر موضوع افشاگری و اثبات این که همه اتفاقات انتخابات ناشی از توطئه و فعالیت سرویس‌های اطلاعاتی غرب و ... بوده است. اما ماهیت صحبت‌های او را می توان اعترافات سردار مشفق و جریان امنیتی حاکم به آن مواردی دانست که مدت هاست بسیاری افراد آن ها را در قالب تحلیل (و نه خبر) بیان می کنند.

راهبرد فرقه‌ای در دانشگاه‌های جمهوری اسلامی

این مقاله در ماهنامه بشریت منتشر شد.

خلاصه:

این مقاله به بررسی نگاه فرقه‌ای در سیاستگذاری کلان جمهوری اسلامی در خصوص دانشگاه‌ها می‌پردازد. طی سال‌های اخیر و به ویژه پس از وقایع مربوط به انتخابات 1388، شاهد اوج گرفتن این نوع عملکرد حکومت ایران هستیم. طیف این رفتار از ستاره دار کردن دانشجویان، تا حذف اساتید غیر خودی، محدودیت‌های اعمالی بر حرکت‌های دانشجویی و نهایتا ایجاد تغییرات محتوایی در علوم انسانی و برخی عملکرد‌های دیگر را شامل می‌شود.

این مقاله به دو بخش عمده تقسیم شده است.

·         بخش اول به تعریف علمی «فرقه» و

·         بخش دوم به طور مشخص به حوزه دانشگاه و مسائل مرتبط با آن از این نگاه می‌پردازد.

مقدمه:

اعمال محدودیت‌‌های مرتبط با حوزه دانشگاه مبحث جدیدی نیست. به عنوان بارز‌ترین نمود این گونه محدودیت‌ها، می‌توان از «واحد گزینش» نام برد که وظیفه‌اش انتخاب افراد «متعهد» از میان کسانی بود (و هست) که حائز رتبه‌ علمی مورد نیاز برای ورود به دانشگاه بودند. این بدین معناست که حتی اگر شخص از نظر علمی ویژگی‌های برجسته‌ای داشته باشد، برای ورود به دانشگاه نیازمند اثبات سطحی از تعهد خود به «نظام» است. البته میزان سخت گیری هسته‌های گزینش، در رشته‌های با حساسیت بالاتر افزایش می‌یابد.